10 sposobów na ortografię + karty pracy

W tym wpisie chciałam się z Wami podzielić skutecznymi metodami na naukę ortografii. Są tu propozycje, w których łączymy zabawę z nauką, więc dzieci bardzo je lubią. Większość z nich przerobiłam z moją córką i świetnie się u Nas sprawdziły.

Ja sama nigdy nie byłam orłem z ortografii. Niestety jedyne znane i przedstawione mi wiele lat temu metody nauki to wielokrotne przepisywanie wyrazu z trudnością i pisanie dyktand. Teraz już wiem, że taki sposób uczenia, jest mało efektywny, więc długo sprawiała mi ona sporo trudności. Jednak nadszedł czas, że ortografia stałą się moim przyjacielem. Intuicyjnie zastosowałam jedną ze skutecznych i przyjemnych metod. W moim przypadku było to:

CZYTANIE KSIĄŻEK

Jest pierwszą metodą, którą chciałam Wam przedstawić. Wiele dzieci chętnie sięga po książki i jednocześnie zaznajamia się z zasadami pisowni. Jednak jeśli twoje dziecko nie lubi czytać książek, to mam dla Ciebie parę propozycji, jak je zachęcić do czytanie, o czym więcej przeczytasz tutaj.

Zanim przejdziemy do kolejnych pomysłów, zadam Wam jedno pytanie:

Czy wiecie, która półkula mózgu jest wykorzystywana do nauki w szkole ?

Jest to lewa półkula, odpowiedzialna za pisanie, rozwiązywanie zadań matematycznych czy logiczne myślenie. Natomiast prawa półkula to emocje i obrazy. Niestety w trakcie tradycyjnej nauki, nie jest używana, przez co „się nudzi i nam przeszkadza”😉. Któż z nas nie słyszał w trakcie nauki – nie bujaj w obłokach, skup się. To była właśnie Nasza „przeszkadzająca”, prawa półkula. Obecnie badania pokazują, iż najbardziej efektywnie uczymy się, wykorzystując dwie półkule jednocześnie, tak jak w poniżej podanych metodach.

METODA HAKÓW PAMIĘCIOWYCH

Pierwszym krokiem w tej metodzie to przyporządkowanie symboli do sześciu podstawowych trudności ortograficznych jakimi są : Ó, U, Ż, RZ, CH, H.. Przedstawię Wam to na przykładzie Ż.

Ja do tej literki przyporządkowuje symbol ŻABY. Ważne, aby ten symbol miał również w sobie daną trudność ortograficzną. Od razu przyporządkuje kolor. W moim przypadku jest to kolor zielony, jako że żaba jest zielona.

Dobrze jest wpisać dany symbol w literę, tak jak przedstawiłam to obok na zdjęciu. Tutaj pomoże Wam Wasza kreatywność i zdolności plastyczne 😉. Ale spokojnie, każdy z Was sobie z tym poradzi. Ten symbol powinien być prosty i szybki do namalowania, bez zbędnych upiększeń czy pogrubień. Tak aby dziecko mogło go łatwo odwzorować.

Następnie kiedy dziecko poznaje kolejne wyrazy z Ż np. krawężnik, koleżanka, żyrafa, ciężarówka, zdążyć, to tworzymy krótkie skojarzenia z naszym „hakiem” czyli ŻABĄ:

Skojarzenia

Żaba potknęła się o krawężnik.
Żaba ma koleżankę żyrafę.
Żaba jechała ciężarówką.
Żaba nie zdążyła na mecz piłki nożnej.

Po stworzeniu tych krótkich skojarzeń, zadajemy pytanie:

– Przez jakie Ż napiszesz słowo „krawężnik”?

Dziecko bardzo często już po jednym powtórzeniu odpowiada prawidłowo i teraz aby ta wiedza utrwaliła się na dłużej pytamy:

– A dlaczego przez Ż ?

– Ponieważ żaba potknęła się o krawężnik.

Nie zapomnijcie o pytaniu „Dlaczego…. ?”, jest ono kluczowe w procesie zapamiętywania.

Gorąco zachęcam Was do wypróbowania tej metody. Na początku powinniśmy pokazać dziecku jak z nią pracować i Wy rodzice będziecie tworzyć symbole i skojarzenia. Jednak później zachęcajcie Wasze pociechy, aby robiły to samodzielnie, wtedy jeszcze łatwiej przyswoją poznawaną wiedzę.

Kiedy dziecko poznaje nowy wyraz, może wpisać w niego przyporządkowany mu symbol jak na zdjęciu poniżej.

ŁAŃCUCHOWA METODA ZAPAMIĘTYWANIA

Tą metodę lepiej jest odsłuchać na filmie, ponieważ poprosiłabym Was teraz o zamknięcie oczu i posłuchaniu krótkiej historii. Jeśli czytacie to zamknięcie oczu jest niemożliwe, ale zwizualizowanie sobie historii bardzo pomaga w procesie nauki. A oto krótka historia:

Stoimy na plaży.
W ręku trzymamy wielki ciężar.
Zaciągamy go do garażu.
W garażu spotykamy jeża.
Jeż zamienia się w kałuże.
Z kałuży wychodzi koleżanka jeża.
Lecimy z nią na księżyc.
Na księżycu stoi łóżko.
Mamy ochotę się na nim przespać, 
ale ma przykręcone łyżwy.
Zabieramy nożyczki i je odcinamy.

Opowiadanie dziwna i nierealna, ale właśnie takie historie Nasz mózg zapamiętuje najłatwiej. Pewnie już zauważyliście (czytając jest trochę łatwiej niż słuchając) ta opowieść zapoznała nas z 10 wyrazami na Ż. Teraz małe sprawdzenie. Nie patrząc na tekst wyżej spróbujcie dokończyć zdania:

Stoimy na ......
W ręku trzymamy wielki ......
Zaciągamy go do ......
W garażu spotykamy ......
Jeż zamienia się w .......
Z kałuży wychodzi ....... ......
Lecimy z nią na ........
Na księżycu stoi ......
Mamy ochotę się na nim przespać, 
ale ma przykręcone ......
Zabieramy ...... i je odcinamy.

Ta metoda jest już trudniejsza. Aby tworzyć takie łańcuchy należy przestrzegać paru zasad. Po pierwsze zdania powinny być krótkie. Nie mówimy „W piękny słoneczny dzień stoimy na plaży”, ponieważ zbyt wiele szczegółów utrudnia zapamiętywanie. Ponadto w każdym zdaniu znajduje się jedna trudność ortograficzna, a więc nie powiemy „W ręku trzymamy duży ciężar”, ponieważ mamy tam dwie trudności.

Ta metoda może być zastosowana do zapamiętania nie tylko ortografii. Dlatego warto ją dziecku przedstawić i ćwiczyć jej stosowanie. Na pewno przyda się do nauki historii czy biologii w przyszłości.

KARTY ORTOMAGICZNE – ORTOGRAFFITI

Karty te ułatwiają dziecku naukę wyrazów niewymiennych. Do każdej trudności mamy 24 wyrazy. Są one przedstawione na dwa sposoby:

karty przedstawiające zapis wyrazu połączony z jego ilustracją (144 karty)
paski z wyrazami (tymi samymi, co na kartach – 144 paski)

Po wycięciu kart, wybieramy jedną trudność np. Ó i opisujemy sobie co na danej karcie się znajduje. Następnie przystępujemy do pierwszej zabawy.

Kalambury

Kładziemy karty na stosie, obrazkiem do dołu. Jedna osoba zabiera kartę z wierzchu i opisuje, co się na niej znajduje, bez użycia zapisanego słowa.

-Jest to zielone warzywo, możemy je zakisić lub obłożyć nim kanapkę.

-Odpowiedź to: OGÓREK

Jeśli druga osoba odpowie prawidłowo to zabiera kartę i tak na przemian jedna osoba opisuje, druga odgaduje hasło.

Do zestawu dołączona jest książeczka, w której opisane jest wiele możliwości zabawy z tymi kartami.

My przy ich użyciu gramy również w memory.

Memory

Rozkładamy dwa rodzaje kart, to znaczy w formie obrazkowej i napisanej, obrazkiem do dołu. Szukamy par. Na początku można zacząć od mniejszej ilości kart niż 24 pary.

Po kilku dniach zabawy w ten sposób, prosimy o napisanie poznanych wyrazów. Dzieci często piszą je bezbłędnie, bez nudnych dyktand i monotonnego przepisywania.

ZASADY ORTOGRAFICZNE

Do nauki zasad ortograficznych również wykorzystujemy karty. Tym razem z wydawnictwa Kapitan Nauka i są to:

Ortografia z muchą i pietruchą
Ortografia z mrówką i borówką

W tych dwóch zestawach znajdują się wszystkie zasady ortograficzne do sześciu trudności, a także pisownia zmiękczeń Ś, Ź, Ć, DŹ, Ń .

Każda zasada spisana jest na osobnej karcie i odpowiada jej 10 kart z wyrazami. Karty z wyrazami są dwustronne. Z jednej strony, gdzie jest niebieska ramka, mamy pełny wyraz. Z drugiej, z czerwoną ramką, mamy wyraz z luką.

Pierwsza propozycja pracy:

Dziecko poznaje 3 zasady pisowni Ó, następnie dostaje 30 kart z wyrazami i musi je przyporządkować do zasady. Często kiedy dziecko pisze dyktando i nie wie, jak poprawnie napisać wyraz, stosuje metodą 50/50. W tych kartach podoba mi się to, że dziecko za każdym razem musi uzasadnić swój wybór. Dlaczego wyraz pokój zaliczy do zasady ” Ó wymienia się na o” – ponieważ wyraz „pokój” wymienia się na „pokoje”. W zestawie dołączona jest książeczka z propozycjami wielu innych zabaw o różnym stopniu trudności.

KRZYŻÓWKI ORTOGRAFICZNE

Do każdej trudności ortograficznej mamy osobną krzyżówkę. To znaczy w krzyżówce na Ó, wszystkie hasła zawierają Ó. Dodatkowo pytania są zapisane w formie obrazkowej, jako że nasz mózg łatwiej zapamiętuje obrazy.

Jeśli już teraz chcecie z dzieckiem popracować w ten sposób, to mam dla Was dobrą wiadomość. Opracowałam dla Was 6 takich krzyżówek. Jedną do każdej trudności ortograficznej. I już teraz możecie je pobrać z mojej strony na końcu tego wpisu lub w zakładce do pobrania.

DOMINO ORTOGRAFICZNE

Domino ortograficzne możemy zrobić samodzielnie lub kupić gotowe w sklepie. Na rynku mamy parę do wyboru:

Drewniane domino z Buu straszne zabawki – wyrazy z luką w środku.

Domino ze sklepu Educarium – wyrazy z luką w środku, łączymy z daną literą.

Robiąc domino samodzielnie, możemy zacząć od najłatwiejszej formy, czyli łączymy :

obrazek z napisem
pełny wyraz z literą
wyraz z luką z literą

BINGO ORTOGRAFICZNE

Tutaj podobnie jak wyżej, możemy zdecydować się na zakup lub pokusić się o zrobienie binga samodzielnie. Zaczynamy od najprostszej formy czyli na planszy znajduje się obrazek z podpisem , następnie pełen wyraz. Na końcu etapu nauki wyraz z luką czy tylko litera.

PIRAMIDA ORTOGRAFICZNA

Ta układanka z Epideixis, utrwala u dzieci zasady ortograficzne. Plusem jest to, że dziecko może z nią pracować samodzielnie. Jeżeli popełni błąd, samo go zauważy, ponieważ nie otrzyma piramidy.

PUS

I na koniec chciałam Wam przedstawić super system do nauki, nie tylko ortografii.

System PUS czyli: POMYŚL – UŁÓŻ – SPRAWDŹ

System ten składa się z dwóch części:

Zestaw kontrolny – czerwone pudełko z 12 ponumerowanymi kafelkami
Książeczka, w której znajdują się zadania

Na rynku dostępnych jest wiele książeczek uczących np: dodawania, mnożenia, czytania czy logicznego myślenia.

Na przykładzie książeczki „Gramatyka na wesoło” pokaże Wam jak pracować z tym systemem.

Kafelki od 1 do 12 ustawiamy na górnej części czerwonego pudełka
Na dolnej części mamy ponumerowane pola od 1 do 12
Rozwiązujemy pierwsze zadania, jakim jest połączenie w pary małej i dużej litery
Zabieramy do ręki kafelek z numerem 1, pod tym numer w zadaniu mamy małą literkę a
Szukamy w odpowiedziach dużej literki A
Przy niej znajduje się numer 9 (w prawym dolnym rogu)
Odkładamy kafelek z numerem 1 na pole numer 9 w czerwonym pudełku

Następnie zabieramy kafelek z numerem 2
W zadaniu pod numerem 2 mamy małą literkę b
Szukamy w odpowiedziach dużej literki B (przy niej znajduje się numer 6)
Odkładamy kafelek z numerem 2 na pole numer 6

Analogicznie rozwiązujemy kolejne zadania
Po ułożeniu wszystkich kafelków na ponumerowane pola, zamykamy pudełko
Odwracamy je do góry nogami i ponownie otwieramy
Naszym oczom ukazuje się wzór
Sprawdzamy czy jest on zgodny ze wzorem podanym w książeczce przy każdym zadaniu

Wielkim plusem systemu PUS jest samodzielna praca dziecka oraz wbudowana kontrola błędu. Dziecko podczas pracy, może samo skorygować swoją pomyłkę – iście w duchu montessoriańskim. Ponadto duży wybór książeczek na rynku z różnej tematyki (tu pokazałam Wam tylko parę- jest ich wiele, wiele więcej) powoduje, że warto mieć ten system w domu. Ja osobiście bardzo go polecam.

Krzyżówki ortograficzne – karty pracy. Wpisz swoje dane i pobierz materiał.