Dużo się słyszy o problemach dzieci w szkole z pisaniem. O nieprawidłowym trzymaniu przyrządów do pisania, szybkiej męczliwości czy niestarannym charakterze pisma. A mnie zastanawia co może zrobić rodzic, we wczesnym rozwoju dziecka, aby w przyszłości uniknąć takich problemów. By znaleźć odpowiedzi na nurtujące mnie pytania, spotkałam się z wieloletnią pedagog i terapeutką Pauliną Karpowicz, przeczytajcie co radzi nam, rodzicom, specjalista.
Na początku pytanie: Od czego zależy prawidłowa praca ręki. Rodzicom często wydaje się, że jest to tylko praca palców i nadgarstka czy tak rzeczywiście jest?
Zdecydowanie NIE. Aby dziecko mogło prawidłowo pisać potrzebne jest do tego wiele mechanizmów. Od paru lat walczę z mitem, że terapia ręki to tylko praca przy biurku. To w dużej mierze praca z motoryką dużą i ważne są tu dobrze wykształcone mięśnie tułowia, które umożliwiają dziecku utrzymać odpowiednią postawę ciała przy stole. Jeżeli dziecko pokłada się przy biurku, kołysze na krześle, podtrzymuje rękami głowę to może oznaczać słabość mięśni tułowia. Ponad to kluczowe rolę w pisaniu odgrywa staw barkowy, a następnie dopiero nadgarstek i palce. W praktyce terapeuty praca z motoryką małą to często kropka nad i.
Jak w takim razie rodzic, może wspierać prawidłowy rozwój tych narządów u maluchów?
Pozwalając im robić to co dzieci w wieku dwóch, trzech lat lubią robić najbardziej czyli:
- pchać ciężkie przedmioty
- wspinać się
- chodzić po schodach
- czołgać
- skakać
- przeciągać linę
Jeżeli chodzi o prawidłowy rozwój obręczy barkowej, to jest on obecny przy niektórych wcześniej wymienionych czynnościach jak np. pchanie, a oprócz tego:
- układanie wieży
- noszenie zakupów
Ogólnie mówiąc wzmacnianie mięśni tułowia i barku często przebiega równolegle i nawet w praktyce terapeutycznej trudno je ze sobą rozdzielić.
A jak wygląda sprawa z pracą nadgarstka i poszczególnych palców?
Tutaj kłaniają się nam wszystkie czynności usprawniające motorykę małą. Jak samodzielne jedzenie, ubieranie się. Jest wiele zabaw w których usprawnia się praca palców – plastelina, gniotki, praca ze szczypcami.Rotacje nadgarstka wzmacniamy przez takie czynności jak:
- nakręcanie zabawek
- odkręcanie-zakręcanie buteleczek, słoików
- przelewanie wody
- pisanie na tablicach pionowych – lustrach lub oknach.
W pedagogice Marii Montessori przykłada się szczególną wagę do ćwiczenia prawidłowego chwytu już u dzieci od pierwszego roku życia. Wiele pomocy Montessori jest tak zaprojektowana, aby to dziecku umożliwić. Więcej na ten temat przeczytasz tutaj.
Mój dwuletni syn najchętniej malowałby tylko po ścianach. Jak na to reagować?
Jest to naturalny proces w rozwoju dziecka. Zanim dziecko usiądzie przy biurku, to bardziej interesują go powierzchnie poziome. Jego wewnętrzny nauczyciel dobrze mu podpowiada, dzięki takim rysunkom ćwiczy sobie staw barkowy i wykonuje ćwiczenia właśnie wykorzystywane w terapii ręki. Ponadto warto dzieciom dawać na początku ich drogi z malowaniem duże formaty, które umożliwiają duży rozmach ręki- tak potrzebny do prawidłowego jej rozwoju.
Na rynku jest wiele dostępnych kredek, które w pewien sposób wymuszają prawidłowy uchwyt jak np kamyczki czy kredki stożkowe. A co zrobić jeśli dziecko woli pisaki, ponieważ efekt jest wyraźniejszy?
Spokojnie może ich używać. Przy okazji kiedy mówimy o profilowanych kredkach czy nakładkach na długopisy, to chciałam zwrócić uwagę rodziców, że jeżeli jest poważniejszy problem z uchwytem (o czym mówiliśmy wyżej) to nakładki nie rozwiążą problemu – potrzebna jest terapia. Natomiast jeśli dziecko nie ma powyższych problemów, to tego typu narzędzia mogą naturalnie wskazać mu pozycję palców. Chociaż w gronie terapeutów zdania na temat nakładek są bardzo podzielone. Moje ulubione kredki do pracy z dziećmi to takie zwyczajne bambino, przez to że są krótkie, również trudno je chwycić nieprawidłowo.
W jakim wieku dziecko rozwija prawidłowy uchwyt przyrządów do pisania?
Jest to bardzo indywidualne, ja większą wagę niż do pytania KIEDY przykładam do pytania JAK. Ważne jest, aby dziecko stopniowo rozwijało swoje umiejętności i wypracowało w swoim tempie każdy etap pisania. Dlatego często uspokajam rodziców, którzy martwią się, że ich dziecko jeszcze nie trzyma prawidłowo kredki. Każde dziecko rozwija się w swoim tempie. Ten prawidłowy uchwyt często pojawia się wraz z gotowością szkolną dziecka.
Jaki uchwyt możemy zaobserwować u dziecka przed pojawieniem się tego prawidłowego?
Na początku malec chwyta pisak całą ręką, kiedy dziecko często używa sztućce i je samodzielnie, może pojawić się uchwyt z wyciągniętym palcem wskazującym.Z czasem praca palców się specjalizuje w ten sposób, że trzy pierwsze palce odpowiedzialne są za kierunek, natomiast dwa ostatnie za stabilizacje ręki. Aby ten proces wzmacniać można dać dziecku do trzymania mały przedmiot w trakcie pisania, tak aby przytrzymywało go palcem czwartym i piątym.
Podsumowując: aby dziecko było w przyszłości gotowe do pracy przy biurku z długopisem, istotny jest prawidłowy rozwój zarówno motoryki dużej (czyli pchanie, czołganie) jak i motoryki małej. W praktyce często oznacza to nie przeszkadzanie dziecku w jego naturalnym rozwoju.
Pisanie tego posta to sporo pracy 😉 Jeżeli znaleźliście tutaj interesującą treść to proszę podzielcie się nią ze znajomymi.🙏🙏🙏
